تغذيه:
اصلي ترين دانه مصرفي كه مي‌ايست هميشه در اختيار قناري قرار گيرد تخم كتان است. تخم كتان دانه‌ا‌ي مقوي و پرانرژي است ولي اين دانه به تنهايي نمي‌تواند تمامي نيازهاي يك موجود زنده را برآورده سازد بنابراين براي بر طرف شدن اين نيازها مي‌بايست دانه‌ها و سبزيجات و مكمل‌هاي ويتاميني و پروتيني گوناگوني را تهيه و در اختيار پرنده قرار دهيد . دانه هايي نظير ارزن - شلغم - كلم - كاهو خرفه - ترب و شاهدانه. سبزيجات و ميوه هايي نظير برگ كاهو- ترب - اسفناج - كرفس - گشنيز - كلم - كدو - سيب - هويج - هلو و ليمو شيرين از منابع مهم كربوهيدراتها، چربيها، پروتينها و ويتامينها به حساب مي آيند.
بخش ديگري از غذاي قناري كه بصورت دستي تهيه مي شود مخلوطي است از تخم مرغ و آرد سوخاري بعلاوه شير خشك، پودر جوانه گندم و سبوس گندم كه دان نرم ناميده مي شود. ممكن است ارزش غذايي دانه ها به مرور زمان و برحسب شرايط نگهداري تغيير كرده و كاهش يابد بنابر اين چهارمين بخش مواد غذايي افزودني‌هايي مانند مكملهاي پروتيني و ويتامين ها مي‌باشند كه براي جلوگيري از كمبود احتمالي آنها در خوراك پرنده مورد استفاده قرار مي گيرند.

انواع دانه هاي مورد استفاده براي قناري
دقت در تنظيم يك رژيم غذايي متعادل و استفاده از دانه هاي مخلوط و رعايت اعتدال در خوراندن آن، موجب مي‌شود تا ضمن استفاده پرنده از خواص مفيد دانه ها، به عوارض ناشي از مصرف زياد آنها نيز مبتلا نگردد. بهتر است براي اين منظور از ظروف انگشتي مخصوصي كه در فروشگاهها نيز وجود دارد استفاده كرده و در هر نوبت يك قاشق چايخوري از دانه مورد نظر به قناري داده شود.

1.دانه‌ها با طبيعت گرم :
تخم كتان كه به دانه قناري مشهور است طبيعتي گرم دارد و حاوي انواع ويتامين و تركيبات كربو هيدرات و املاح معدني مي‌باشد. تخم شلغم طبيعتي گرم داشته و سرشار از ويتامين C و املاح معدني و ضد چاقي بوده و برطرف كننده سرماخوردگي و آسم مي‌باشد.
تخم منداب طبيعتي گرم دارد و سرشار از املاح معدني بوده و مانع از پيچيدن تخم در شكم قناري مي‌شود.
تخم گشنيز طبيعتي گرم داشته و اشتها آور و ضد انگل است. تخم شاهدانه طبيعتي گرم دارد. پرچرب و محرك است و بهتر است در جيره غذايي قناري كمتر وارد شود.
تمامي اين دانه‌ها براي قناريها قابل استفاده مي‌باشند اما اگر توازني بين مخلوط اين دانه‌ها وجود نداشته باشد ميتواند موجب بيماري پرنده گردد.

۲.دانه‌ها باطبيعت سرد:
تخم ارزن طبيعتي سرد و خشك دارد و دانه‌ايي است قليايي و سرشار از پروتئين و منبعي غني از ويتامين A و فسفر و املاح معدني گوناگون. تخم كاهو كه طبيعتي سرد دارد و داراي املاح معدني غني، تامين كننده آهن، اشتها آور، ضد يبوست و بر طرف كننده برونشيت است.
تخم خرفه طبيعتي سرد دارد و داراي املاح معدني بوده و خاصيت تمييز كنندگي دستگاه گوارش و ضدانگل روده را دارد.تخم كلم قمري طبيعتي سرد دارد و داراي املاح معدني مفيد بوده و يك پاك كننده موثر است تخم اسفرزه نيز داراي طبيعتي سرد بوده و حاوي املاح معدني و ويتامين هاي مختلف مي‌باشد.

۳. دانه‌ها باطبيعت معتدل:
تخم چغندر يك دانه معتدل مي‌باشد و سرشار از ويتامينها و املاح معدني بوده و خاصيت پاك‌كنندگي دارد.


خواص ميوه‌ها و سبزيجاتدر استفاده از سبزيجات و ميوه‌ها بايد توجه داشت كه قبل از استفاده، آنها را كاملا شسته و تمييز كرده و ورطوبت آنها گرفته شود. سبزيجات و ميوه‌ها بايد بدون لك بوده و مانده و پلاسيده نباشند.ميوه‌ها و سبزيجات را ميتوان هفته اي يك تا دو بار در جيره غذايي قناريها استفاده كرد. جوانه‌ها كامل‌ترين و حيات‌بخش‌ترين غذاها هستند. دانه‌ها در هنگام جوانه زدن، ‌مملو از ويتامينها و پروتئين‌ها، املاح معدني غني، كربوهيدراتها و قندهاي طبيعي‌شده و براي مصرف قناريها و مخصوصا جوجه‌هاي يكماهه بسيار مفيد هستند. مصرف سبزيجات و ميوه هاي تازه نيز در جيره غذايي قناري بايد وجود داشته باشد اما طبق يك برنامه منظم.
در اين بخش درباره خواص و طبيعت بعضي از سبزيجات و ميوه‌ها توضيح ميدهيم:
برگ كاهوي بدون رطوبت تامين كننده كلسيم و آهن و اشتهاآور و ضديبوست مي‌باشد. برگ كاهو طبيعتي سرد دارد.
برگ تازه و جوان اسفناج، طبيعتي معتدل داشته و تامين كننده آهن و ضد يبوست مي‌باشد.
برگ و ساقه كرفس نيز طبيعتي گرم داشته و حاوي سديم، پتاسيم و كلسيم مي‌باشد و به مقدار كم به قناريها داده مي‌شود.
برگ گشنيز تازه طبيعتي سرد داشته و حاوي ويتامين C و A و املاح معدني مي‌باشد.
برگ تيزك شاهي نيز طبيعتي گرم دارد و حاوي ويتامين C، كلسيم و يد بوده و ضد آسم مي‌باشد.
برگ تيزك آبي نيز همان خاصيت تيزك شاهي را دارد اما مقدار يد آن بيشتر مي‌باشد و در درمان برونشيت و آسم بسيار مفيد است.
سيب درختي شيرين طبيعتي معتدل دارد و سرشار از ويتامينهاي گوناگون بوده و در درمان يبوست و اسهال مفيد است.
گلابي طبيعتي معتدل داشته و مملو از ويتامين‌ها و املاح معدني مي‌باشد.
پرتقال شيرين طبيعتي معتدل دارد و حاوي ويتامين C و املاح معدني مي‌باشد و در بهبود و درمان بيماري آسم و سرماخوردگي و برونشيت ميتوان از آن استفاده كرد.
هويج تازه طبيعتي گرم دارد و سرشار از ويتامين A و املاح معدني و رنگدانه است كه جلا دهنده‌هاي قناري مي‌باشد.

نور
نور مهمترين عامل براي به بلوغ رسيدن، رشد و توليد مثل و شروع و پايان پرريزي قناري‌ها مي‌باشد. اگر ارزش نوردهي صحيح و مناسب بيش از يك تغذيه خوب نباشد كمتر هم نخواهد بود بنابراين چگونگي نور دادن در فصول مختلف سال يكي از عواملي است كه در موفقيت شما نقش بسزايي دارد. همانطور كه طول روز از ابتداي فصل تابستان تا انتهاي فصل پاييز سير نزولي در پيش مي‌گيرد در فصل زمستان و بهار سير صعودي خواهد داشت در نتيجه مي‌توان اختلاف اين كاهش و افزايش را محاسبه نمود. اين اختلاف حدودا زماني معادل پنج ساعت است، با دانستن اينكه كوتاهترين روز سال حدود ده ساعت و بلندترين روز سال تقريبا پانزده ساعت بطول مي‌انجامد، نتيجه مي‌گيريم كه براي جلوگيري از خستگي مفرط در طول دوران توليد مثل نبايد پرنده‌ها روزانه بيش از پانزده ساعت بيداري داشته باشند و به آرامش و استراحت نيز نياز دارند. نكته مهم ديگري كه بايد مد نظر داشته باشيد چگونگي نور دادن يا كاهش و افزايش زمان نوردهي است. همانطور كه با تغيير فصل از تابستان تا اواخر پاييز بتدريج زمان نوردهي كاهش مي‌يابد براي افزايش آن و به بلوغ رسيدن پرنده‌ها بايد پنجاه روز قبل از جفت اندازي به اين كاراقدام نماييد. روش كار به اين گونه است كه هفته اول يك ربع و هفته دوم نيم ساعت و هفته‌هاي سوم و چهارم و پنجم يك ساعت براي هر هفته و در دوهفته پاياني به ترتيب نيم ساعت و يك ربع به زمان نوردهي افزوده مي‌شود و در صورتي كه بخشهاي ديگر را به خوبي مديريت كرده باشيد از چهل وپنجمين روز بعد از شروع نوردهي پرنده‌هاي نر و ماده همگي آمادگي خود را براي توليد مثل نشان خواهند داد.


دماي محيط
نقش دما حفظ مقاومت پرنده در مقابل بيماريهاست كاهش وافزايش دما باعث بوجود آمدن مشكلاتي مي‌گردد و هر دو صورت آن را استرس مي‌نامند بعلاوه اينكه دما همانند تغذيه و نور در شروع تولك رفتن و پايان آن نقش خاص خود را ايفا مي‌كند. حداكثر دماي مناسب محيط 35 درجه سانتيگراد و حداقل 18 درجه سانتيگراد دمايست كه مي‌توان پرنده را با آرامش خيال نگهداري نمود. 35 درجه دما براي تولك رفتن و 18 درجه براي قطع كامل پرريزي مناسب است اما فصل توليد مثل زمانيست كه كاهش و افزايش دما پذيرفتني نيست وپرنده احساس راحتي و زندگي طبيعي و آرام را نخواهد داشت. بنابر اين دماي مناسبي كه پرنده مي‌تواند دوران توليد مثل را در آن دما به راحتي پشت سر بگذارد بين 21 تا 24 درجه سانتيگراد است.

بهداشت
يكي ديگر از اركان مهم در مديريت گله‌ها حفظ نظافت و بهداشت مي‌باشد بنابر اين مسائلي كه بايد مورد توجه پرورش دهنده و مدير خوب قرار داشته باشد نكاتي است كه در زير به آنها اشاره مي‌شود:
1- شناخت عوامل بيماري‌زا و حذف آنها
2 شناخت نكات بهداشتي و رعايت آنها
3- شناخت آنتي بيوتيكها و ويتامين‌ها و روش مصرف آنها
4- شناخت چرخه زندگي و نياز‌هاي پرنده اي كه نگهداري مي‌كند
قناري‌هاي آزاد در طبيعت دوست دارند كه بر روي چمن‌هاي مرطوب غلت بزنند و بدين ترتيب خودشان را تميز كنند. در برخي از موارد به علت طولاني شدن فواصل بين آب‌تني ممكن است برخي از پرنده‌ها ميل به آب تني را از دست بدهند و يا جوجه‌هايي كه براي اولين بار با ظرف آب‌تني آشنا مي‌شوند ممكن است رغبتي به اين كار نشان ندهند. اما كلا آب‌تني خصوصا در فصول گرم سال و هنگام پرريزي بسيار ضروري است. چرا كه موجب تحريك رشد سريع پرهاي جديد مي‌گردد. آب تني پرنده ماده در اواخر دوران خوابيدن بر روي تخم‌ها باعث مرطوب شدن سطح پوسته آن شده و ضمن كاهش از دست رفتن آب موجب خروج راحت تر جوجه از تخم مي‌گردد. بعد از استحمام پرنده به آراستن خود مي‌پردازد. پرهاي خود را پوش داده مي‌لرزاند و با نوك خود آنها را مرتب مي‌كند. سپس به كمك منقارش مواد چربي مترشحه از غده خاصي كه در بالاي محل اتصال دم به بدنش قرار دارد و اوروپيژيال (Uropygial) ناميده مي‌شود را روي كليه پرهايش مي‌مالد. اين روغن باعث براقي پرهاي قناري شده و به عنوان يك ماده محافظ طبيعي عمل مي‌كند. بعضي از پرنده‌هاي دست آموز عادت به استحمام در زير شير آب ظرفشويي آشپزخانه دارند و از ريزش جريان آب بر روي بدنشان بسيار لذت مي‌برند. از اينرو بسيار طبيعي است كه با شنيدن صداي جريان آب به سوي ظرفشويي پرواز كنند. يكي از راه‌ها آشنا كردن پرندگان با ظرف آب تني گذاشتن برگ كاهوي مرطوب در كف قفس است تا پرنده خود را بر روي آن ماليده و پر و بالش را تميز نمايد. راه ديگر گذاشتن يك قطعه يخ بر روي قفس و قرار دادن ظرف آب تني (با مقدار كمي آب) در زير آن بر روي كف قفس است تا با آب شدن يخ و چكيدن قطرات آب پرنده نسبت به آب‌تني تحريك شود. همچنين مي‌توان ظرفي حاوي آب با درجه حرارتي حدود دماي اتاق و با عمقي كم به طوري كه پرنده بتواند داخل آن آب تني كند كف قفس قرار داده تا پرنده درون آن استحمام نمايد.
پس از استحمام به علت ريختن آب بر روي كف قفس خشك كردن و يا تعويض پوشش كف آن ضروري مي‌باشد.

پرورش و جوجه‌كشي:

دوران جنيني

زندگي درون تخم دوران جنيني ناميده مي‌شود و سيزده روز طول مي‌كشد , پس از سيزدهمين روز و در ابتداي روز چهاردهم جوجه پوسته تخم را شكسته و از آن بيرون مي‌آيد و دوران زندگي جديد خود را كه دوره رشد نام دارد آغاز مي‌كند .

دوران رشد

دوره رشد جوجه قناري حدود 60 روز طول مي‌كشد ولي تنها 25 تا 30 روز از اين دوره دوماهه را توسط والدين تغذيه مي‌شود در اين مدت كوتاه رشد جوجه چنان سريع است كه تقريبا به چهل برابر وزن خود در زمان تولد مي‌رسد . روزهاي باقيمانده از اين دوران براي كسب تجربه نسبت به محيط اطراف - رويش كامل پرها و استقلال براي ادامه حيات پرنده جوان بسيار حساس و ارزشمنداست.

دوران بلوغ
پس از 60 روزگي وشروع مرحله سوم، پرريزي و تولك رفتن پرنده جوان آغاز مي‌شود. اين پرريزي منحصرا پرهاي تنه پرنده را شامل مي‌شود ولي پرنده پرهاي پرواز خود را از دست نمي‌دهد در اين هنگام رشد جسمي و محسوس پرنده پايان يافته و پرنده مرحله جديد زندگي خود را كه اصطلاحا عقل‌رس شدن است آغاز مي‌نمايد. پرنده جوان رفتار‌هاي اجتماعي و شرايط زندگي گروهي را در اين دوران فرا مي‌گيرد. همچنين رشد غدد تناسلي در اين دوران شروع و تا بلوغ كامل پرنده ادامه مي‌يابد. سن بلوغ معمولا بر حسب نژاد‌هاي مختلف بين 6 تا 8 ماه است ولي ديده شده كه در نژادهاي سبك نظير قناري‌هاي رنگي پرنده در 5 ماهگي هم قدرت توليد مثل به دست مي‌آورد.

دوران توليد مثل
در اين دوره قناري‌هاي نر و ماده با رفتارهاي خود آمادگي خود را براي توليد مثل نشان مي‌دهند ماده‌ها بيقراري مي‌كنند و نرها با ولعي خاص به آواز خواني مشغول هستند. در اين زمان وبعد از جفت‌اندازي پرنده‌هايي كه خود زماني نيازمند مراقبت بودند به مراقبت از جوجه‌هاي خود مي‌پردازند. با اولين سري تخم‌گذاري پرنده نر و ماده كم تجربه، همانند والدين خود كسب تجربه مي‌كنند و مرحله جديد را مي‌آموزند. بنا بر اين بهتر است يكي از جفتها را مسن‌تر و كار كشته‌تر انتخاب كنيد تا هم شما و هم جفت كم تجربه دردسر كمتري را براي بزرگ كردن جوجه‌ها تحمل نماييد.
 

پر ريزان (تولك):
پر ريزان را نمي‌توان به عنوان بيماري تلقي نمود بلكه پديده اي است طبيعي كه در آن پرهاي قديمي ريخته و توسط پرهاي جديد جايگزين مي‌شوند. اما پرنده در زمان تولك رفتن نسبت به بيماري‌ها بسيار ناتوان است. بروز بيماري نيز اختلالاتي در امر پرريزان بوجود خواهد آورد. پرنده در وضعيت پرريزان طبيعي آواز نمي‌خواند. پس از تعويض پرهاي پوشش بدن پرهاي كوچك عوض مي‌شوند. هنگامي كه پرهاي پرواز در بالها و پرهاي هدايت در دم نو گشتند پرنده شروع به تعويض پرهاي بزرگ خود خواهد كرد. تولك رفتن در فاصله اواخر مرداد تا اوايل مهر ماه انجام مي‌شود. پرنده بايد ظرف مدت ۶ الي ۸ هفته پرهايش را كاملا تعويض نمايد. در صورتي كه اين مدت زمان بطور محسوسي به درازا انجامد سوخت و ساز بدن پرنده صحيح انجام نگرفته و خلاصه ايرادي در امر نگهداري وجود داشته است. تنظيم و تصحيح اين مسئله از امروز به فردا ميسر نمي باشد. الگوي ريختن و درآمدن پرها به اين صورت است كه از ناحيه سر شروع شده و بعد گردن و تنه و پاها و بالاخره در آخر دم و بالها را شامل مي‌شود. اين امر پرواز پرنده را محدود كرده و يك بار اضافي بر روي متابوليسم بدن پرنده مي‌باشد. بعضي وقت‌ها تولك رفتن بي موقع پرنده مي‌تواند ناشي از قرار گرفتن پرنده در معرض گرماي شديد باشد. البته گاهي نيز به علت ترس و يا مصرف دانه‌هاي نامناسب بروز مي‌كند. در اين مواقع بايد پرنده را از منابع گرمازا و رادياتور‌ها دور نمود و غذاي او را چك كرده تا از نظر تركيب و كيفيت مناسب باشد.

تغذيه زمان تولك:
لازمه پرريزان منظم و نرمال تغذيه صحيح و متنوع توام با ويتامين‌ها و املاح معدني و مواد ديگر است. اما به هر صورت مي‌توان پرنده را براي پشت سر گذاردن پر ريزان بد و ناقص كمك كرد. براي اين منظور ميتوانيد از موادي نظير آويزانول (Avisanol) و ويتالينوكوئل (Vitalinoquell) و يا داروهاي تقويتي ديگر مخصوص تولك رفتن استفاده كرده و به آب و خوراك آنها اضافه نماييد. همچنين غذاهاي آماده و مناسبي براي جايگزين شدن سريع پرها در بازار‌هاي بين المللي موجود است كه مي‌توان تهيه و مصرف نمود. جهت تقويت پرنده مي‌توان روزانه يك قطره روغن ماهي به غذاي او اضافه نمود. ولي بايد توجه داشت كه مقدار دانه آغشته به روغن آنقدر كم باشد كه در طي ۱۲ الي ۲۴ ساعت مصرف شود.
همچنين ميزان كمي ويتامين E نيز به جيره اضافه شود تا دچار اختلالات توليدمثلي نشود. در عين حال بايد مراقب بود تا مبادا پرنده بيش از حد چاق شده و زير پوست شكم و بالطبع ساير نواحي بدن چربي ذخيره شود. ممكن است پس از هربار تولك رفتن پرنده قدرت و ميزان خواندنش كمتر شود كه در اين رابطه كار اساسي نميتوان انجام داد. بجز اينكه رژيم غذايي او چك شده تا بيش از حد چرب يا پر انرژي نبوده و باعث چاق و تنبل شدن پرنده پرنده نگردد.
بطور كلي وقتي پرنده‌ها تولك مي‌روند يك سري فعل و انفعالات سوخت و سازي (آنابوليكي و متابوليكي) در بدن به وقوع مي‌پيوندد كه در اكثر موارد موجب مي‌شود ضايعات جزيي موجود در اندام‌هاي مختلف بدن برطرف شده و اندام‌ها و عضو‌هاي بدن با تجديد قواي دوباره شروع به فعاليت كنند. شايد تا حدودي بتوان آن را به روند خزان درختان در فصل پائيز و رويش مجدد در ابتداي بهار تشبيه كرد. البته شدت تغييرت در دوران لك در حد تغييرات درختان به هنگام خواب زمستاني نيست ولي تا حدودي غير فعال شدن و فعاليت مجدد دستگاه توليد مثلي پرنده در طي دوران لك مشابه با روند خزان درختان مي‌باشد. به عبارتي همانطور كه درخت برگ آفت زده و ناتوانش را با برگ‌هاي سالم و جوان تعويض ميكند پرنده نيز در ظاهر پرهاي شكسته و كهنه خود را با پرهاي جديد و سالم تعويض مي‌كند. در حين اين روند سلولهاي فرسوده و ناتوان دستگاه تناسلي نيز از بين رفته و بعد از لك توسط سلول‌هاي جديد و جوان فعال جايگزين مي‌شوند. بدين ترتيب اگر ضايعات جزيي در دستگاه‌هاي مختلف بدن از جمله دستگاه تناسلي موجود باشد در طي دوران لك از بين مي‌رود.

چند نكته مهم
۱- بهترين زمان براي خريدن قناري براي جوجه كشي و ازدياد نسل پاييز است .
۲- الزاما بايد جفت‌ها حداقل شش هفته قبل از اغاز دوره جفت گيري انتخاب و آماده بهره برداري
شود. در طول اين مدت جفت‌ها در عين حال قادر خواهند بود تا خود را با آب و هوا و شرايط
محيطي موجود وقف داده و با آرامش خاطر جفت‌گيري كنند.
۳- قناري داران با تجربه ترجيح مي‌دهند پرنده هايي را جهت جفت‌گيري به كار گيرند كه در رده مختلف سني قرار دارند. مثلا يك نر جوان با ماده‌اي كه متجاوز از يك سال عمر كرده است را با هم قرار مي‌دهند و يا بالعكس. چون تجربه‌اي كه پرنده سالخورده داره موجب ميشه تا مراحل جفت‌گيري به آساني طي شود.
۴- به طور معمول مي‌توان دو جوجه كشي در سال را حد طبيعي دانست.
در هنگام خريد براي شناسايي جنس و قدرت باروري پرنده:
پرنده را گرفته و با دهان به پرهاي ناحيه شكم قناري بدميد يك پرنده سالم نر كه آمادگي لازم براي جفت‌گيري را داشته باشد داراي زائده خاصي (spike) در اطراف كلوآك يا ناحيه مقعدي cloaca است كه اين زائده به صورت يك برجستگي در پرنده آماده براي جفت‌گيري به وضوح ديده مي‌شود. ناحيه شكمي كمي فرو رفته بوده و داراي رنگ گوشت طبيعي مي‌باشد.
چنانچه روده‌ها متورم بوده و به وضوح در زير پوست قابل رويت باشد (احتمالا به رنگ قرمز و ملتهب) مي‌توان يقين حاصل نمود كه پرنده بيمار است. استخوان جناغي بايد كاملا به وسيله عضلات جانبي در ميان گرفته شده باشد و با تماس نوك انگشتان بايد احساس شود كه تمامي ناحيه سينه پر و فاقد حفره و فرو رفتگي باشد. چنانچه استخوان جناغ به صورت يك استخوان تيز بيرون زده باشد نشانه بارزي از لاغري مفرط پرنده است كه چنين پرنده‌اي را مي‌توان بيمار و نامناسب تشخيص داد.
بدن پرنده ماده تا حدي كشيده‌تر بوده و ناحيه مقعد يا كلوآك آن به واضحي پرنده نر نيست چنانچه در ناحيه مزبور برجستگي ديده شود بيشتر متوجه دم پرنده است.